Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), bir kişinin tekrarlayan, istenmeyen düşüncelere (obsesyonlar) sahip olduğu ve bu düşünceleri azaltmak veya ortadan kaldırmak için tekrarlayan, istenmeyen davranışlarda bulunduğu (kompülsiyonlar) bir ruhsal bozukluktur.
Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Sembolleri
Obsesyonlar
Obsesyonlar, kişinin zihninde istenmeyen, rahatsız edici ve zorlayıcı düşünceler, imgeler veya dürtülerdir. Kişi bu düşünceleri mantıksız olarak bilir, ancak onları kontrol edemez veya ortadan kaldıramaz. Obsesyonlar genellikle kişinin günlük yaşamını olumsuz etkiler.
Obsesyonların bazı yaygın örnekleri şunlardır:
- Kirlilik veya kontaminasyon hakkındaki düşünceler
- Birini incitme veya zarar verme düşünceleri
- Cinsel içerikli düşünceler
- Simetriklik veya düzen hakkındaki düşünceler
- Kayıp veya zarar görme korkusu
Kompülsiyonlar
Kompülsiyonlar, obsesyonları azaltmak veya ortadan kaldırmak için yapılan tekrarlayan davranışlardır. Kompülsiyonlar genellikle kişinin günlük yaşamını olumsuz etkiler.
Kompülsiyonların bazı yaygın örnekleri şunlardır:
- El yıkama
- Kapı ve pencereleri kontrol etme
- Eşyaları sayma
- Nesneleri belirli bir şekilde düzenleme
- Dua etme
OKB’nin Belirtileri
OKB’nin belirtileri genellikle ergenlik döneminde veya yetişkinlikte başlar. Ancak, çocuklarda da OKB görülebilir.
OKB’nin belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde sadece obsesyonlar görülürken, bazılarında hem obsesyonlar hem de kompulsiyonlar görülür.
OKB’nin belirtileri şunları içerebilir:
- Obsesyonlar: Kişinin zihninde istenmeyen, rahatsız edici ve zorlayıcı düşünceler, imgeler veya dürtüler
- Kompulsiyonlar: Obsesyonları azaltmak veya ortadan kaldırmak için yapılan tekrarlayan davranışlar
- Anksiyete: Obsesyonlar ve kompulsiyonlar nedeniyle artan anksiyete
- Depresyon: Obsesyonlar ve kompulsiyonlar nedeniyle artan depresyon
- Sosyal izolasyon: Obsesyonlar ve kompulsiyonlar nedeniyle sosyal izolasyon
OKB’nin Nedenleri
OKB’nin kesin nedeni bilinmemektedir. Ancak, biyolojik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Biyolojik faktörler arasında şunlar yer alır:
- Beyindeki serotonin ve dopamin gibi nörotransmitterlerde dengesizlik
- Beyindeki yapısal veya işlevsel değişiklikler
Çevresel faktörler arasında şunlar yer alır:
- Travmatik bir olay
- Ailede OKB öyküsü
OKB’nin Tanısı
OKB tanısı için, kişinin aşağıdaki kriterlerin tümünü karşılaması gerekir:
- En az bir ay boyunca tekrarlayan, istenmeyen düşünceler, imgeler veya dürtüler (obsesyonlar)
- Obsesyonları azaltmak veya ortadan kaldırmak için tekrarlayan, istenmeyen davranışlar (kompülsiyonlar)
- Obsesyonlar veya kompulsiyonlar kişinin günlük işlevini bozuyor
OKB’nin Tedavisi
OKB’nin tedavisinde ilaç ve psikoterapi birlikte kullanılır.
İlaç tedavisi
İlaç tedavisinde, serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI’lar) gibi antidepresanlar kullanılır. SSRI’lar, beyindeki serotonin miktarını artırarak obsesyonları ve kompulsiyonları azaltmaya yardımcı olur.
Psikoterapi
Psikoterapide, kişinin obsesyonları ve kompulsiyonları ile başa çıkmayı öğrenmesine yardımcı olunur. En yaygın kullanılan psikoterapi yöntemi, maruz bırakma ve duyarsızlaştırma (ERP) yöntemidir. ERP yönteminde, kişi yavaş yavaş obsesyonlarına maruz bırakılır ve bu sırada kompulsiyonları yapmaması konusunda eğitilir.
OKB’nin Tedavi Edilebilir Bir Durum Olduğu
OKB, tedavi edilebilir bir durumdur. İlaç ve psikoterapi ile, OKB’nin belirtileri önemli ölçüde azaltılabilir veya ortadan kaldırılabilir.